Laatste week september 2017: Grote noorderlichtkansen in Noord-Scandinavië

Dankzij een krachtig en honkvast hogedrukgebied boven Scandinavië zullen er in de laatste week vaak heldere nachten te vinden zijn in die regio. En dat is uiteraard goed nieuws voor de noorderlichtjagers! In de eerste plaats is er deze tijd van het jaar net wat minder medewerking van de zonnewind nodig om prachtig noorderlicht te verkrijgen. Rond de equinox kan het kleinste zuchtje zonnewind al voor dansende noorderlichtgordijnen zorgen. Maar in de tweede plaats mag er periodiek een verhoogde zonnewind uit een aantal coronale gaten verwacht worden. Meer bepaald zondag- en maandagavond, en vervolgens ook weer in het tweede deel van de week. In de tussentijd kan het noorderlicht uiteraard ook altijd flink opleven, zolang de Bz-factor maar voor een goede koppeling tussen het magneetveld van de zonnewind en dat van de Aarde zorgt.

Het hogedrukgebied op woensdag:


De luchtdruk voor zaterdag:

Noorderlichtkans in België en Nederland: Zoeken naar opklaringen

Tijdens de nacht van donderdag op vrijdag zorgde bewolking ervoor dat we geen noorderlicht konden waarnemen vanuit België of Nederland. Indien het helder was geweest zouden er vandaag vast en zeker spectaculaire foto's van dit bijzonder fraaie lichtverschijnsel zijn opgedoken. Ook volgende nacht is er opnieuw kans op noorderlicht. De zonnewindsnelheid is immers nog steeds erg hoog (700km/sec) en op dit moment (15u) is er een zeer goede magnetische koppeling tussen de zonnewind en de Aarde. Vandaar dat het noorderlicht aan de nachtzijde van de Aarde momenteel tot op zeer zuidelijke breedtegraad te zien is.

Plasmawolk arriveerde rond 2u vannacht, geen noorderlicht in België en Nederland.

De te verwachten plasmawolk, afkomstig van de eruptie op maandagavond, liet vannacht lang op zich wachten. Zoals eerder aangegeven is het onmogelijk om een precies tijdstip op het moment van aankomst te plakken omdat de plasmawolk maar liefst 150 miljoen kilometer moet afleggen alvorens de Aarde wordt bereikt. Dat gebeurt bovendien niet aan een constante snelheid, de plasmawolk zal door wrijving in de ruimte stilaan aan snelheid verliezen. En helaas zijn we helemaal blind voor wat er onderweg met de plasmawolk gebeurt, totdat deze op 1.5 miljoen kilometer afstand van de Aarde de DSCOVR (en ACE) satelliet passeert. Daar worden oa. de snelheid, dichtheid en het magneetveld (Bt, Bz) gemeten.

Uiteindelijk werd het schokfront om 23:08UTC ter hoogte van deze satelliet gedetecteerd. Dit betekent 1u08 onze tijd, of 2u08 Finse tijd. Vanaf dan moest er dus nog 1,5 miljoen kilometer tot de Aarde worden overbrugd. Met een snelheid van 580km/sec duurde dat een klein uur. Dus pas tegen 3u zoiets arriveerde de plasmawolk in de buurt van de Aarde. 

Bewolkingsgraad woensdagavond 6 september

Woensdagavond is er mogelijk kans op fotografisch, of heel misschien zelfs zichtbaar noorderlicht in de Lage Landen. Dat danken we aan de eruptie van een plasmawolk op de zon afgelopen maandagavond. Die plasmawolk zou tegen vanavond de 150 miljoen kilometer tussen de Zon en Aarde hebben overbrugd. In het beste geval zal deze plasmawolk het magneetveld rond de Aarde dusdanig verstoren dat de geladen zonnewinddeeltjes niet enkel nabij de poolcirkel in de atmosfeer terechtkomen, maar mogelijk ook dichter in de buurt van België en Nederland. Aangezien die deeltjes op een hoogte van 100 tot 300km licht genereren na botsing met zuurstofatomen zou dit licht vanop grote afstand kunnen worden waargenomen. Het noorderlicht hoeft met andere woorden niet pal boven ons hoofd te worden gegenereerd om het te kunnen zien. Vandaar dat het belangrijk is om een plekje te vinden met een goed zicht op de noordelijke (noordwest tot noordoost) horizon, zonder dat er lichtvervuiling afkomstig van straatverlichting, sportvelden of bijvoorbeeld kassen in het zichtsveld voorkomt. 

Noorderlichtkans(je) in België en Nederland op woensdagavond 6 september

<p>Op dit beeld van 21:12 UTC (23u12) zien we een deel van de plasmawolk die de Zon verliet.</p>

Maandagavond vond er een krachtige eruptie plaats op de Zon. Een M5.5 zonnevlam ging gepaard met de uitstoot van een omvangrijke plasmawolk, en een deel van die plasmawolk is op weg naar de Aarde. Een exact tijdstip voor de impact is er nooit op te plakken, maar het lijkt aannemelijk dat de plasmawolk ergens in de loop van woensdagavond op Aarde zal arriveren.

Het simulatie-model van NASA heeft 18UTC oftwel 20u onze tijd berekend. Vanwege de afstand van ongeveer 150 miljoen kilometer tussen Zon en Aarde kan een kleine fout bij de inschatting van de snelheid van de plasmawolk tot een grote fout voor de aankomsttijd leiden. Vandaar dat we een marge van meerder uren rond deze verwachting in acht moeten nemen.

Uit deze simulatie blijkt dat we een 'direct hit' krijgen, dus een voltreffer. 

 

Inhoud syndiceren